Osmanlı ve Dünya Tarihi’nin en önemli mimarlarından Mimar Sinan

Sinan adı Kanuni, İstanbul ve Süleymaniye ile birlikte Osmanlıyı simgeler. Bu dönem Osmanlı devletinin en görkemli dönemidir. Dünya mimari tarihine de böyle malolmuştur. Sinan I.Selim’den III.Murad’a kadar uzanan uzun bir sürede Anadolu-Türk kültür mimarisinin baş yaratıcısı olmuştur.

Mimar Sinan hakkında diğer mimarlara oranla daha fazla bilgi vardır. Bu bilgileri kişisel biyografisine ilişkin temel kaynağı Sai Mustafa Çelebi’nin kaleme aldığı Tezkiretül Bünyandır. Kuşkusuz en önemli kaynak onun döneminde yapılmış olan yapılardır. Bunlar on altıncı yüzyılda, teknik ve estetik özellikleriyle dünyanın en üst düzeyde yarattığı uygarlık ürünleri içinde yer alır.I. Selim döneminde devşirme alınıp I.Süleyman döneminde yeniçeri olan Sinan ordunun Karabuğdan Seferi sırasında Prut üzerinde inşaa ettiği köprüden sonra Zemberekçibaşılıktan doğrudan Hassa Mimarbaşılığına getirilmiştir. Kayseri’nin Ağırnas köyünde Sinan’ın doğduğu bilinmektedir. Sinan’ın yeniçeri ocağından yetişmiş bir devşirme askerin Osmanlı kültürünün en önemli temsilcisi olması onu katıksız bir Osmanlı idareci örneği yapar.Mimarbaşı olduktan beş yıl sonra Şehzadebaşı Camisinin planlamasını yapmıştır.Geniş bir coğrafya mimarisinin tanıdığı olmasında Sinan’ın yetişmesinde çok etkisi olmuştur. Sinan’ın sanatı İslam kültürünü benimseyen Türklerin Anadolu ve Akdeniz kültürlerini sindirerek yarattıkları sentezin mimarideki görüntüsüdür.İnşa ettiği bütün yapıları sultan ve ailesine yaptığı görülmektedir.Bu yapılar Hassa Mimarlar Örgütü yapmaktadır.Genelde bu ocaktan yetişmiş mimarlar yapmaktadır.Sinan ise; yeniçeriler içinde ocağı alınıp mimar yapılmıştır.

Sinan yapılarında kubbeli örtüye dayanan mimari tasarım, mimari alanda Osmanlı mimarisindeki rasyonalizmin en açık göstergesidir.Tek kubbenin egemen olduğu şemalara yönelim Sinan’dan önce ortaya çıkmıştır.Taşıyıcı sistemde ve örtüde Edirne Üç Şerefeli Cami,Fatih Cami,Beyazıd Cami plan tiplerini kullanmıştır. Sinan’ın ilk büyük sultan yapısı Şehzade Camisidir.Osmanlı klasik mimarisi dönemini aşan bir yapıdır.Şehzade cami ile eşzamanlı yapılan Üsküdar’daki Mihrimah Sultan Cami’sinde Eski Fatih Camisi’nin planimetrisini buluruz.

Kare çardağın olağanüstü anıtsallık kazandığı en önemli yapı ise; Edirnekapıda’ki Mihrimah Sultan Camisidir.İstanbul’un simgesi olan Süleymaniye Külliyesi Sinan’ın en tanınmış yapılarından birisidir. Süleymaniye Bayezıd Camisi’nin bir varyasyonudur. Süleymaniye’de Sinan Bayezid Camisi’nin modüler ve monoton düzenini,çok daha büyüt boyutlarla ve daha değişken bir modül sistemi ve ritimlerle tümüyle aşmıştır.Bundan öteye Sinan’ın kubbeli yapının bütün olanaklarını denediği ve sonunda Selimiye’yi içine alan büyük sanat serüveni başlamaktadır.Edirne’de Selimiye Camisi haklı olarak ve kendi otobiyografisinde de söylediği gibi hem Sinan’ın hem de Osmanlı mimarisini ulaştığı en üst düzeyidir.

Sinan’ın Selimiye’den sonra yaptığı camiler yaşamının sonuna kadar kubbeli yapının strüktürel ve biçimsel sorunları üzerinde deneme yaptığını gösterir.