Bursa merkezde, Ulu Cami ile Belediye arasında yer alır. Orhan Gazi tarafından 1339-1340 yıllarında inşa ettirilen külliyede cami, medrese, imaret, hamam, han ve mektep bulunur. Osmanlı mimarisinde gelişmiş ilk külliyedir. Külliye geleneği bu külliye ile başlatılır.
Külliye şehir surlarının dışına yapılmıştır. Buradaki amaç şehri genişletmektir, her külliye bir çeşit mahalle yerleşim yeri oluşturur.
Bursa Orhan Gazi Külliyesi
Orhan Cami
Kitabesinden 1339-1340 tarihlerinde yapıldığını öğrenilmektedir. Bursa’nın Karamanoğulları tarafından işgali sırasında yanarak harap olan cami Çelebi Sultan Mehmed tarafından 1417’de yeniden ayağa kaldırılmıştır. Son olarak 1963 yılında Mimar Süreyya Yücel tarafından onarılmıştır.
C. Texier caminin bir Bizans kilisesinden çevrildiğini ileriye sürmüştür.
Sultan Orhan Camisi, ters T plan tipinin erken örneklerindendir. Ayrıca Bursa’da son cemaat yeri ilk kez bu yapıda ortaya çıkmıştır. Beş gözlü olan son cemaat yeri üç kubbe ve iki aynalı tonozla örtülmüştür. Son cemaat yerinde ikiz kemer uygulaması görülür. Mihrap 19. yüzyıla aittir.
Orhan Cami Ön Cephesi
Orhan Cami Kesiti
Hamam
Günümüzde ticari bir alan olarak kullanılmaktadır. Çifte hamamdır yani hem kadınlar hem de erkekler için ayrı bölümler bulunmaktadır. Erkekler bölümünde bulunan sıcaklık bölümü dört eyvanlı köşe halvetli hamamlar grubuna girer. Kadınlar bölümünde soğukluk bölümünden sonra küçük bir ılıklık ve iki kubbeli bir sıcaklık bölümü bulunmaktadır. Hamamın duvarları kesme taştan üzerini örten kubbelerin kasnakları üç sıra tuğla bir sıra kesme taştan yapılmıştır.
Orhan Bey Hamamı Planı (E. H. Ayverdi)
Orhan Bey Hamamı Planı (S. Çetintaş)
Orhan Bey Hamamı Günümüz Planı (S. Çetintaş)
Orhan Bey Hamamı Kesiti (E. H. Ayverdi)
Han
Avlu etrafına sıralanan revaklar ve bunların arkasında hücrelerden oluşan iki katlı bir yapıdır. Dört köşedeki kubbeler dışında yapının diğer kısımları tonozla örtülüdür. Hanın alt katında 36 oda bulunmaktadır. Üst kattaki her odada mazgal pencere ve ocak vardır. Hanın ortasında bir yenilenmiş şadırvan bulunur. Duvarlar iki sıra tuğla ve bir sıra taştan oluşan almaşık örgülür. Osmanlı hanlarının ilk örneklerinden sayılır.
Bursa Emir Hanı Birinci Kat Planı
Bursa Emir Hanı Zemin Katı Rölöve Planı
Bursa Emir Hanı Kesiti
KAYNAKÇA
Aydın, N. G. (2017), Bursa Orhan Gazi Külliyesi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
https://www.bursa.com.tr/tr/mekan/orhan-camii-39/
