Madalyonlu Uşak Halıları
Yuvarlak veya oval madalyonlar kullanılmıştır. 18. yüzyıl ortalarına kadar yapılmış olan madalyonlu uşakların en iyi cinsleri, sarı çiçeklerle doldurulmuş lacivert zemin üzerine koyu kırmızı ve mavi madalyonlu olanlardır. Kırmızı zeminli olan halılar daha zengin süslemeye sahiptir ve madalyonları hep lacivert olur. Çoğunlukla yünden yapılmış bazen pamuk kullanılmıştır.
Madalyonlu Uşak Halısının Şematik Çizimi
Madalyonlu Uşak halısı, 16. yüzyıl sonu, Özel koleksiyon.
Madalyonlu Uşak Halısı, 16. yüzyıl, İstanbul, Vakıflar Halı Müzesi, Env: A.70
Madalyonlu Uşak Halısı, 17. yüzyıl, İstanbul, Türk ve İslam Eserleri Müzesi.
17. yüzyıl Uşak halısı, İstanbul, Türk ve İslam Eserleri Müzesi.
Madalyonlu Uşak halısı, 17. yüzyıl, özel koleksiyon New York.
Yıldızlı Uşak halılarında sekiz kollu yıldızlarla küçük baklava biçimindeki madalyonların kaydırılmış eksenler üzerinde sıralanmasını gösterir. Orta boy halılardır. Daima kırmızı zemin üzerine sekiz köşeli yıldız madalyonlar ve küçük baklavalar koyu mavi ekleri meydana getirir.
Yıldızlı Uşak Halısının şematik çizimi.
Yıldızlı Uşak Halısı, 16. yüzyıl, New York, Metropolitan Museum of Art.
Yıldızlı Uşak Halısı, 17. yüzyıl, İstanbul, Türk ve İslam Eserleri Müzesi
Geç döneme ait bir yıldızlı Uşak halısı, 18. yüzyıl, bozulmuş tip, İstanbul, Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Env: 935.
Uşak Halılarının Değişik Tipleri
Kuşlu Uşak Halıları
Genellikle beyaz halı zemini üzerinde geometrik şemada düzenlenmiş stilize motifleri nedeniyle bu halılara Kuşlu Uşak Halıları ismi verilmiştir.
Kuşlu halı, 17. yüzyıl, New york, Metropolitan Museum of Art.
Kuşlu halı, 17. yüzyıl, İstanbul, Türk ve İslam Eserleri Müzesi.
Diğer Örnekler
Çiçekli Uşak halısı, 17. yüzyıl sonu, İstanbul, Türk ve İslam Eserleri Müzesi.
Uşak halısının değişik tipi, 18. yüzyıl, İstanbul, Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Env: 406.
Uşak halısının değişik bir tipi, 17. yüzyıl, İstanbul, Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Env:699.
Çin bulutlu madalyonlarla Uşak halısı, 17. yüzyıl sonu, İstanbul, Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Env: 698.
Beyaz zeminli Uşak halısı, 17. yüzyıl, İstanbul, Türk ve İslam Eserleri Müzesi.
Kahverengi zemine post motifli halı, 18. yüzyıl, İstanbul, Türk ve İslam Eserleri Müzesi.
Koyu mavi zeminli uşak halısı 16 yüzyıl İstanbul, Türk ve İslam Eserleri Müzesi
Bergama Halıları
Holbein halılarının III. ve IV. tiplerinden gelişen Bergama halılarında geometrik desenler ve kuvvetle üsluplanarak geometrik şemaya uydurulmuş bitki motifleri görülür. Bunların en önemli tiplerinden biri, halı zeminini enine dolduran iki veya üç çeşit karenin üst üste sıralanmasını gösterir. Karelerin ortasına sekizgenler, bazen altıgen yerleştirilmiş, köşeler üçgenlerle doldurulmuştur.
Diğer bir tip, ortadaki esas motif olan sekizgenin etrafında küçük sekizgenlerin gruplaşmasını gösterir. Gelişmede sekizgenlerin etrafındaki kare veya dikdörtgen çerçeve ortadan kalkmakla beraber, daha sonra kare çerçeveler tekrar görülmüş ve aralarına stilize hayvan figürleri yerleştirilmiştir. Yıldız veya kare biçiminde motifler de vardır.
3. Holbein tipi Bergama halısı,18. yüzyıl, İstanbul , Vakıflar Halı Müzesi
Bergama Halısı, 18. yüzyıl, İstanbul, Vakıflar Halı Müzesi.
Bergama halısı, 18. yüzyıl, İstanbul, Vakıflar Halı Müzesi.
Kaynakça
ASLANAPA, O., Türk Halı Sanatının Bin Yılı, İstanbul 1987.
