Ölümün Sanatla Buluştuğu Türbe: Mümine Hatun
Türbe mimarisinin belki de en gözde eserlerinden birisi olan Mümine Hatun mezar anıtı Nahçıvan’da bulunmaktadır. İldenizli Beyliğinden Kızıl Arslan tarafından annesinin adına 1186 yılında inşa edilmiştir.
Yapının mimarı ise Acemi bin Ebubekir’dir. Esasında bir külliyenin parçası olan türbenin eski fotoğralarından anlaşıldığı üzere İran bölgesinden bu yöreye geçen Çifte minareli bir yapı uygulması göze çarpmaktadır.
Türbe plan şeması bakımından oldukça önemlidir. Anadolu dışında ongen planda inşa edilen tek türbe olması bakımından ayrı bir yere sahiptir. Bu plan şemasının benzer bir uygulaması ise II. Kılıçarslan türbesinde görülmektedir. Ongen gövde içten kubbe dıştan bir kubbe ile örtülmüştür. Ancak külahı günümüze sağlam bir şekilde ulaşamamıştır.
Türbenin önemli bir bölgeside cenazelik bölümüdür. Cenazelik kısmının üst örtüsü ortada bir paye tarafından taşınan yelpaze tonoz ile kapatılmış olması yapıyı ayrıcalıklı kılan özellikler arasındadır. Bunun benzerini yine Anadolu toprakları içerisinde bulunan Kemah Melik Gazi türbesinde ve Kümbeti Surh’da görmek mümkündür.
25 metre yükseliği olan ongen gövdeli türbenin her cephesinde mukarnas kavsaralı ve iç bölümü geometrik bezemeler ile süslenmiş bir niş bulunmaktadır. Türbenin saçak sevisinde ise mukarnas dizisi ile cephe hareketlendirilmiştir.
Nişler, dikdörtgen silmelerle sınırlandırılmıştır. Ayrıca nişlerin alınlık kısımlarında kûfi karakterli yazılar bulunmaktadır. Gövde mukarnas dolgulu bir kuşakla son bulmaktadır. Bu kuşağın altında kûfi karakterli bir yazı kuşağı daha yer almaktadır. Süslemelerde firuze renkli çiniler kullanılmıştır. Bütün cepheler boş yer kalmayacak şekilde oldukça yoğun olarak süslemeye tabi tutulmuştur.
Tamamen tuğla malzemeden inşa edilen türbe Anadolu’daki mezar anıtlarını eklemesi bakımından Türk İslam Sanatı içerisinde ayrı bir yere sahiptir.
