Zazadin Hanı (Sadettin Hanı)

Konya’nın 22 kilometre uzaklıkta, Aksaray-Konya karayolunun 5 km içerisinde tömek köyü yakınında yer alan han I. Alaeddin Keykubat döneminde, 1235 tarihinde inşa edilmeye başlanılmıştır. Ancak tamamlanması oğlu 2. Keyhüsrev zamanında 1237 yılında gerçekleşmiştir.

Yapını kitabeleri şu şekildedir:

Keyhüsrev’in oğlu Keykubad zamanında, Müminlerin Emir’i, sultanların görevi, fatih, dünyanın ve inancın muazzamlığı, Allah’ın rahmetine muhtaç zavallı köle, Muhammed’in oğludur. Tanrı, hayatını kutsadı) 633 yılında inşa edilen bu yapıydı.

“Erdem ve bolluk, parlak devletin cömertliği ve parlak padişahın Keyhüsrev döneminin merhameti, büyük bir fatih olan, dünyanın ve inancının koruyucusu Keykubad’ın oğlu olan merhamet ve bolluğa ulaştığında; Muhammed’in zavallı köle Köpek oğlu bunu 634 yılında yaptı. ”

Han, Selçuklunun ünlü veziri Sadettin Köpek tarafından yaptırılmış olup, mimarlığını da yine vezirin üstlendiği tahmin edilmekte olup hanın inşa edildiği dönemde isminin “Sadettin Hanı” olarak bilinmektedir. Ancak zamanla isim değişime uğrayarak Zazadin Hanına dönüşmüştür.

Anadolu’yu baştan sona kervansaraylar ile donatan Selçuklu devleti, ticarete ve güvenliğe oldukça önem vermiştir.  Dört farklı plan tipinde kervansaray/han inşa eden Selçukluların 1237 de inşa etmiş olduğu bu kervansaray ise klasik plan şeması sergilemektedir. Açık ve kapalı avlulu bölümden oluşan şemanın, açık bölümünün daha büyük ebatlarda ele alındığı göze çarpmaktadır.

Kervansarayın yüksek beden duvarları yanlarda ve köşelerde dikdörtgen ve köşegenli dayanak kuleleriyle desteklenmiştir.

Hanın inşasında devşirme malzemelerin kullanılması oldukça dikkat çeken unsurlardan bir tanesidir. Diğer önemli bir husus ise hanın giriş kapısının batı cephe yerine güney cepheye ve kapalı bölüme yakın bir kısma yerleştirilmiş olmasıdır. Genel olarak Selçuklu yapılarında böyle bir uygulama söz konusu değildir. Ancak bu yapıda bir farklılık olarak karşımıza çıkmaktadır.

Selçukluların açık avlulu bölümün ortasına yerleştirmiş olduğu köşk mescit ise bu yapıda giriş kapısının üzerinde karşımıza çıkmaktadır. Aksaray ve Tuzhisar Sultan hanlarında avlunun tam ortasında bulunan bu uygulamanın taç kapı üzerine alınması ise oldukça dikkat çekicidir.

Açık avlulu bölümün kuzeyinde ve güneyinde revaklar sıralanırken batısında kapalı birimlere yer verilmiştir.

Kapalı bölüme ise yine gösterişli bir taç kapıdan giriş yapılmaktadır. Beş sahınlı olarak ele alınan bölümün orta ekseninde yüksek kasnaklı bir kubbeye yer verilerek iç aydınlatma sağlanmaya çalışılmıştır.

Yapıda karşımıza çıkan diğer önemli bir husus ise taç kapısında güney etkileri taşıyan iki renkli taş işçiliğidir. Ayrıca taçkapı nişi, halat örgü oymalı gövdeleri ve zar başlıklı silindirik köşe sutünceleri üzerine oturan sivri bir kemer gözüyle cepheye açılan sığ bir eyvan olarak tasarlanmıştır.

1996 yılında yapılan kazı çalışmalarında bulunan çini fragmanlarının yapıya ait olup olmadığı tartışmalıdır.

Fotoğraflar: AA, Selçuklu Belediyesi

About

You may also like...

Your email will not be published. Name and Email fields are required