Burana Minaresi
Kırgızistan’ın Tokmak şehrinin 12 km güneyindeki Burana şehri içindedir. 11.yy’a tarihlendirilir. Bir platform üzerinde sekizgen kaideli ve yukarıya doğru daralan silindirik gövdelidir. Şerefe kısmı günümüze ulaşmamıştır. Tuğla malzemelidir. 45m yüksekliğinde olduğu tahmin edilen minarenin 24m’si günümüze ulaşmıştır. Gövde üzerinde açılan mazgallarla aydınlatma sağlanmıştır. Sekizgen kaidenin her yüzeyinde sivri kemerli, etrafı bordürlü nişlere yer verilmiştir. Gövde kısmı ise kuşaklar halinde süslenmiştir. Hem kaide de hem de gövdedeki kuşaklarda zencirek, eşkenar dörtgenler, haç, svastika, meandır gibi geometrik motifler kullanılmıştır. Minareye muhtemelen yanı başındaki caminin damından bir köprü ile ulaşılıyordu. Henüz bitkisel süslemeye görülmemektedir.
Özkent Minaresi
Kırgızistan’ın Özkent şehir harabeleri içinde yer alır. 11.yy’da inşa edilmiştir. Sekizgen kaide üzerinde silindirik gövde ve şerefe bölümünden meydana gelir. Şerefe bölümü 1923 yılında onarılarak tamamlanmış, orijinal şerefenin durumu bilinmemektedir. Şerefe kısmına kadar 19m, onarılan şerefe ile birlikte toplam 27m yüksekliğine sahiptir. Kaidenin her yüzeyinde geometrik motiflere yer verilmiştir. Gövde kuşaklar halinde süslenmiştir. 12 kuşağın her birinde farklı geometrik süsleme görülür. Kufi yazı kuşakları da varlığını göstermeye başlamıştır.
Çar Sütun Minaresi
Özbekistan’ın Eski Tirmiz şehri içinde yer alır. Günümüze temel seviyesinde ulaşmıştır. Kısmen ayakta olduğu hali eski fotoğraflarda görülmektedir. Kitabesine göre 1032 tarihlidir. Eski fotoğraflarda 13m yüksekliğinde silindirik bir gövde görülür. Gövde alternatif kuşaklarla süslenmiştir. Bu kuşaklardan birisinde kûfi hatlı kitabe yer alır. İnşa malzemesi tuğladır. Kitabesi bulunan en eski minaredir.
Çar Kurgan Minaresi
Özbekistan’ın Tirmiz şehri yakınlarında Çar Kurgan denilen yerde bulunmaktadır. Kitabesine göre 1108’de Ali bin Muhammed El Serahsi tarafından yaptırılmıştır. Minarenin kaidesi sekizgen planlıdır. Kaide üzerinde her bir yüzey dar uzun sivri nişlerle değerlendirilmiştir. Sekizgen kaide deki panolarda geometrik süslemeli motifler ve terakota kitabe bulunur. Sekizgen kaidenin üzerinde 16 dilimli gövde yer alır. Her bir dilim gövde bitiminde küçük kemerlerle birbirine bağlanmıştır. Bu küçük kemerler üzerinde kûfî karakterli bir kitabe yer alır. Kitabeden sonra gövde tekrarlanmaktadır. 19.yy’ın sonlarında yapılan incelemelerde minarenin yanında birde ulu caminin varlığından bahsedilir. Ancak günümüze ulaşmamıştır. Minarenin günümüze ulaşan kısmı yaklaşık 21 m’dir. İnşa malzemesi tuğladır. Tuğlaların yatay ve dikey dizilmesi ile dilimlerde haraketlilik sağlanmıştır.
Kalan Minare
Özbekistan Buhara’da yer alır. Kaynaklarda burada bir caminin ve minarenin yapıldığı belirtilmektedir. Ancak yapılan bu cami ve minare, şehirdeki güvenlik sorunu nedeniyle şehrin doğusunda yeniden inşa edilmiştir. Minare daha yapım aşamasındayken yıkılmış ve yandaki camiye de hasar vermiştir. Kaynaklara göre cami 1121’de tamamlanmış. Minare üzerindeki kitabeye göre Arslan Han Muhammed bin Süleyman (1102-1130) tarafından 1127 yılında yaptırılmıştır.
Minare ongen kaide üzerinde silindirik gövdelidir. Minarenin mevcut yüksekliği yaklaşık 45 m’dir. Gövdesi 15 ayrı kuşak halinde değerlendirilmiştir. Bu kuşakların bitimiyle mukarnaslı başka bir kuşak görülür. Bu kuşağında nihayetinde galeri şeklinde olan şerefe bölümü yer alır. Şerefe sivri külahla son bulmaktadır.
Gövde önceki örneklerde olduğu gibi aşağıdan yukarıya daralmaktadır. Gövde çapı altta 9 m, üstte ise 6 m’dir. Gövdede süsleme kuşaklarını oluşturan tuğla malzeme hem sırlı hem de sırsız olarak kullanılmıştır. Geometrik süsleme içinde baklava, zencerek, meandır, zikzak, fırıldak, yıldız, vb. motifler görülür. Kuşaklardaki süsleme birbirini tekrar etmez. Bu kuşaklardan ortadakinde Arslan Han’ın adı geçmektedir. Gövdenin bitimindeki mukarnaslı bölümün hemen altında sırlı tuğladan Türkuvaz renginde bir kuşak yer alır. Bu kuşak içerisinde inşa tarihi geçmektedir. Orta Asya’da kullanılan sırlı tuğlanın ilk örneklerindendir. Karahanlı minareleri içerisinde en abidevi ve en zarif örneklerden biridir. İnşa malzemesi tuğladır.
Vabkent Minaresi
Özbekistan Vabkent’te yer alır. Kitabesine göre II. Burhaneddin Abdülaziz tarafından 1196-99’da yaptırılmıştır. Minarenin kaide kısmının bir bölümü toprak altında kalmıştır. Bu haliyle 39 m’dir. Orijinal yüksekliğinin yaklaşık 41m olduğu düşünülmektedir.
Minare onikigen kaide üzerinde silindirik olarak yükselmektedir. Gövde aşağıdan yukarıya daralan bir formdadır. Gövdenin üzerinde galeri sistemli birde şerefe kısmı yer alır. Şerefe, sivri külahlı bir tepelikle son bulur. Gövde 18 kuşak halinde değerlendirilmiştir. Geometrik süsleme yanında bitkisel süsleme ve yazı kuşakları da süsleme amaçlı kullanılmıştır. Kûfî hattın yanında Divanî hatta kullanılmıştır. Gövdedeki kuşakların en alttakinde inşaata 1196-97’de başlandığını, en üsttekinde ise 1198-99’da bitirildiği belirtilmektedir. Ayrıca gövdenin bitiminde mukarnaslı geçiş kuşağının hemen altında Kalan Minare’ de olduğu gibi sırlı tuğladan Türkuvaz rengi bir kuşağa yer verilmiştir. Fırıldak, meandır, geometrik geçme, yıldız, baklava, zencerek, gibi motifler gövdedeki kuşakları süslemektedir. Minareye ait girişin oldukça yüksek bir noktada yer alması, minarenin ait olduğu cami ile bağlantısının bir köprü ile sağlandığını gösterir.
Şah Zinde Minaresi
Özbekistan da eski Semerkand da Afresiyap ta yer alır. Şah Zinde Külliyesi içinde bulunan minare, Kutsem ibn-i Abbas Türbesi’nin yakınında bir caminin varlığına işaret eder. 11.yy’a tarihlendirilir. Günümüzde 12m uzunluğuna sahiptir.
Tuğla minare kare kaideli, silindir gövdelidir. Gövde tuğla süslemelidir. Minare girişinin yanlarında düğümlü geçmeler, alınlıkta geometrik süsleme, gövdede ise fiyonk motifleri görülmektedir. Üst kısımdaki galeri bölümü şerefe olarak kullanılmaktadır.
