Roma’da Pantheon’un mevcut yerinde yapılan ilk mabed, M.Ö.27 tarihinde, Roma senatosunun Agrippa tarafından inşa edilmiş. Agrippa, Roma İmparatorluğu’nu kuran ve ilk Roma İmparatoru olarak tahta geçen Caesar Divi Filius Augustus‘un en önemli kurmaylarından biriydi.
Fakat, Agrippa tarafından dikilen ilk tapınak, zamana karşı yenik düşmüş ve yıkılmıştır. Günümüzde ayakta olan Yeni Pantheon ise Roma İmparatorluğu‘nun en parlak çağındaki Nerva-Antonious hanedanından Hadrianus tarafından M.S. 118 yılında tasarlanmış ve hayata geçirilmiş.
Roma’da Görülecek Tarihi Ve Turistik Eserlerin Başında Gelen Pantheon Tapınağın dış görüntüsüne sütunlar büyük bir estetik katsalarda Pantheon’un dışarıdan tam boyutları ve bilgeliği net bir şekilde hissedilemez. Tapınağı iç kısmına girildiğinde ise mimari harikanın boyutlarına tam olarak vakıf olunabilir.
Pantheon ile ilgili en dikkat çeken unsur, büyük ebatlardaki böyle bir yapının sadece tavandaki delikten süzülen ışıkla aydınlatılmasıdır. Işığın sızdığı bu küçük pencereye Oculus adı veriliyor.
Tapınağın yaklaşık 6 metre kalınlıkta duvarları, 44 metre yüksekte duran 43 metre çapındaki kubbesinin geçilmesi ancak ve ancak 1500’lü yıllardan sonra gerçekleşmiştir. Nitekim Ayasofya dahi bu kubbe büyüklüğünün çap olarak gerisinde kalmış, yükseklik olarak geçebilmiştir. Bu büyüklüğe Selimiye Camii’de yetişememiştir.
VII. yüzyıla gelindiğinde şehirde baş gösteren veba hastalığının faturası tapınağı yüklenir. Halk, vebayı bulaştıran şeytanın bu tapınaktan yayıldığını ifade eder. Bu sebeple tapınağı dine hizmet etmesi ve şeytandan temizlenmesi için yapı kiliseye çevrilmeye karar verilir. Bunun sonucunda tapına Aziz Meryem ve Şehitler Kilisesi ismi ile anılır.
