Erzurum’a bağlı Uzundere ilçesinde, Çamlıyamaç köyünde yer alan Öşvank Kilisesi üzerinde yer alan kitabeye göre Bagratlı Hanedanlığından, Magistras Bagrat tarafından 963-973 yılları arasında, Mimar Öşklü Grigor’a inşa ettirilmiştir. Vaftizci Yahya’ya adanmış yapının büyük kubbesi Bizans İmparatorları 2’nci Basileios ve 7’nci Constantin tarafından 1022-1028 yılları arasında onarılmıştır.
Plan ve Mimari Özellikleri : Kilisenin ilk kuruluşunda kütüphane ve yemekhaneden oluşan bir manastır topluluğu şeklinde inşa edildiğini Takaıchvıli bildirmektedir. Ancak bugün bunlardan yalnızca kilise ayakta kalabilmiştir. Öşkvank Kilisesi kapalı yunan haçı, triconkhos ve bazilikal planın birleşmesi ile oluşan karma bir plana sahip olup, naos bölümü kapalı yunan haçı biçimindedir. Batı kolu dışındaki üç kol, yarımşar kubbe ile genişletilerek triconkhos plan elde edilmiştir. Batı haç kolu ise dikdörtgen şeklindeki uzantısı ile bazilikal bir özelliği gösterir. Kilisenin asıl ibadet alanını oluşturan naos bölümü ve haçın kolları, tek katlı olarak düzenlenmiştir. Apsisin yanlarındaki pastaphorion hücreleri ile kuzey ve güney eksedraların iki yanındaki mekânlar ve batı haç kolunun kuzeyinde bulunan bölümü ise iki katlıdır. Naosun üzerini örten kubbe, dört paye tarafından taşınmaktadır. Öşkvank Kilisesi özellikle kaliteli düzgün kesme taş işçiliği, figürlü, bitkisel ve geometrik bezemeleri ilede dikkatleri üzerine çekmektedir. Yapıdaki hayvan mücadele sahneleri aziz ve kartal tasvirlerine bölgedeki İşcan ve Haho kiliselerinde de karşımıza çıkmaktadır. Öşkvank Kilisesi’nin kubbe formu ayrıca İslam mimarisindeki kümbet formu ile de benzer bir nitelik taşıması dikkati çeken bir başka unsur olarakta karşımıza çıkmaktadır. Malzeme bakımından da son derece kaliteli ve ince işçiliği görüldüğü Öşkvank Kilisesi, sarı renkte taş ile kaplanmıştır. Dayanıklılığını oldukça kalın iç dolgu duvarlarından almaktadır. Bu gün yer yer sökülen taş kaplamalara rağmen yapı, dolgu duvarları üzerinde durmaktadır. 1960’lı yıllara kadar cami olarak kullanılan Öşkvank Kilisesi üst örtüsünün yıkılması üzerine terk edilmiştir.
